काठमाडौं । यतिबेला बजार तिहारमय भएको छ । यमपञ्चकको अवधिभर चाहिने सामग्रीको किनमेल पनि सुरु भइसक्यो । सामान्यतया तिहारमा फूलमाला दियोबत्ती फलफूल र भाइमसलाहरू किनमेल गरिन्छ । तर यमपञ्चकको पाँच दिन छुट्टाछुट्टै पूजा हुने हुँदा अन्य सामग्रीको किनमेल पनि उत्तिकै जरुरी छ ।
यमपञ्चकको पहिलो दिन कागको र दोस्रो दिन कुकुरको पूजा गरिन्छ । काग र कुकुर पूजाका लागि माला र हामीले दैनिक गर्ने नित्य पूजामा प्रयोग गर्ने सामग्रीहरू प्रयोग हुन्छन् । दूध, दही, घ्यू, मह फूल, माला, नैवेद्य, आँप, चाँप, पिपलको पात, पान, सौभाग्य वस्त्र, काँचो नरिवल, पञ्चरत्न, पञ्चपल्लव, सर्वौषधि, रातो सेतो कपडा, सुपारी, दुबो, गुलाब र कमलको फूल, बेलपत्र, पान, ल्वाङ, सुकमेल जस्ता रत्नहरू त प्राय सबै पूजामा प्रयोग हुन्छन् ।
लक्ष्मी पूजा सामग्रीः
यमपञ्चकको तेस्रो दिन बिहान स्नानादि नित्यकर्म गरी पञ्चोपचार वा षोडशोपचार विधिबाट गाईको पूजा गरिन्छ । र साँझमा लक्ष्मी माताको पूजा गरिन्छ । जसका लागि चाहिने सामग्रीहरू केही घरमै तयार गर्न सकिन्छ भने केही चाहिँ नजिकको पसलबाट पनि लिन सकिन्छः
- लक्ष्मीको तस्वीर तथा मूर्ति
- चामलको पीठो, धान, चामल
- केराको सुत्ला
- कुश, दुना, टपरी,
- अबिर, केसरी, जौ, तिल,
- दियो, धूपबत्ती, चन्दन,
- फूलमाला,
- घिउ वा तेल,
- तामाको पात्र, तामाको कलश,
- रातो, सेतो कपडा,
- बिमिरो, भोगटे
गोवर्द्धन पूजाः
यमपञ्चकको चौथो दिन नित्यकर्म गरी पञ्चोपचार वा षोडशोपचार विधिबाट गोरूको पूजा गरिन्छ । र घरको आँगनमा गाईको गोबरबाट गोवर्धन पर्वतको प्रतीक निर्माण गरिन्छ । जसका लागि चाहिने सामग्रीहरूः
- अबिर, केसरी,
- जौ, तिल,
- धुपबत्ती,
- फूलमाला,
- मिठाई,
- दूध, दही, घ्यू, मह ।
भाइटीकाः
यमपञ्चकको पाँचौ दिन भाइटीकाको लागि दिदीबहिनीले अघिल्लै दिन दाजुभाइलाई पान-सुपारी आदि दिएर निम्ता दिन्छन् । टीकाको दिन बिहानै नुहाइ पूजा सामग्री तयार गरि अष्टचिरञ्जीवी पूजा गरिन्छ । र भाइटीकाका लागि पूजा सामग्री, सेलरोटी, ओखर, तोरीको तेल, बिमिरा, मसला, मखमली, दुबो र सयपत्रीको माला, सप्तरङ्गी टिका, भाइमसला, कटुस तयार गरी दाजुभाइको दीर्घायु कामना गर्दै सप्तरंगी टीका लगाइन्छ ।
